خیرگی نور، راه‌های جلوگیری از آن و فاکتور UGR

نورپردازی فضای اداری از مهم­ترین نیازهای فضاهای کاری است زیرا بر اساس پژوهش‌­های صورت گرفته، میزان روشنایی و نحوه نورپردازی فضای اداری و کاری، به صورت مستقیم بر حس و حال و نهایتا راندمان کاری انسان­‌ها موثر است. بنابراین برای همه مدیران و متخصصان در فضای کار دنیای معاصر، افزایش بهره‌­وری در نتیجه یک نورپردازی صحیح و اصولی از ارکان مهم تلقی می­‌شود.

سیستم­‌های نورپردازی از نیازهای اساسی انسان‌ها هستند. با این حال قرارگیری نامناسب و یا کیفیت نامطلوب آن‌ها ممکن است سبب خیرگی نور شده و از مشکلاتی نظیر ناراحتی تا آسیب به سلامتی چشم‌­ها را شامل شود. در این مقاله، به خیرگی نور و عوامل آن و سپس به راه­‌های جلوگیری از آن پرداخته شده ­‌است.‌

سطح ناراحتی

سطح ناراحتی که به وفور برای همه رخ داده‌­است، هنگامی است که دید انسان هنگام خیره شدن به منبع نوری کاهش یافته و در نتیجه به صورت غیرارادی به جایی دیگر نگاه می­‌کند. این سطح هنگامی رخ می­‌دهد که پیش از آن­‌که بتوانید به جایی دیگر نگاه کنید، چشم شما به یک منبع نور قوی نگاه می­‌کند. این اتفاق معمولا هنگام نگاه‌کردن به خورشید و یا یک منبع نور مصنوعی قوی مانند نورافکن‌­ها و یا پروژکتورها می‌­افتد. در سطح ناراحتی انسان به سختی موضوع موردنظرش را می‌بیند و تمایل به محافظت از چشمان خود پیدا می‌کند؛ مانند زمانی که هنگام تابیدن نور از دست خود بعنوان سایبان استفاده می‌نمایید.

سطح ازکارافتادگی

با وجود این سطح از خیرگی بینایی انسان عملا برای لحظاتی مختل می­‌شود اما تا قبل از نگاه‌کردن به جایی به جز منبع نور، این اتفاق ملموس نمی­‌گردد. مثال این اتفاق هنگامی است که برای مثال نور یک لامپ بر صفحه نمایش لپ‌تاپ شما تابیده و بنابراین شما قادر به خواندن نوشته‌های روی صفحه نیستید. یا مثلا رانندگی شب هنگام در حالی که راننده روبرو از نوربالا استفاده می‌کند.

جلوگیری از خیرگی

تجهیزات ‌نوری باید به گونه‌ای طراحی و تولید شوند که هم‌زمان با فراهم کردن نور مناسب و با کیفیت در محل مورد نظر، از ایجاد خیرگی جلوگیری کنند. این مورد، هر دو روش نورپردازی داخلی و خارجی را در بر می­‌گیرد. علاوه بر ایجاد ناراحتی و آسیب به چشم، خیرگی در راندمان کاری افراد تاثیر منفی گذاشته و همچنین منجر به تصادفات رانندگی بسیاری می­‌شود.

جلوگیری از خیرگی در نورپردازی فضای باز:

می‌­توان برای جلوگیری از خیرگی نور در فضای باز و بسته از راه‌­های زیر استفاده نمود.

استفاده از چراغ­‌های مخصوص فضای باز که با استفاده از رفلکتورهای جهت‌دار نور به صورت هدایت شده تابیده می‌گردد و یا چراغ‌­ها­یی که منبع نور متمرکز ندارند.

1. اطمینان از نصب صحیح چراغ‌­ها به گونه­‌ای که به چشم انسان نتابد.
2. یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش خیرگی یا Glare طراحی سقف‌های بلند برای مکان‌های تجاری است. به کار بردن این سقف‌ها به همراه چراغ‌های توکار بهترین راه حل برای پنهان نمودن منبع نور و در عین حال روشن‌نمودن فضاست.
3. استفاده از چراغ‌های ریلی که با استفاده از آن‌ها می‌توان صرفا یک المان خاص را در یک فضا روشن نمود و اگر طراحی رفلکتور آن‌ها به درستی صورت گرفته باشد به دلیل هدایت کامل نور به سمت المان هدف باعث جلوگیری از ایجاد خیرگی می‌گردد.
4. یکی از مزایای چراغ‌های ال‌ای‌دی COB در برابر چراغ‌های SMD همین نکته است که میزان خیرگی در چراغ‌های COB در صورت طراحی درست کمتر از چراغ‌های SMD است و به همین دلیل چراغ‌های COB به میزان بسیار بیشتری در فروشگاه‌ها و مکان‌های ارائه کالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

معمولا تمام روش­‌های جلوگیری از خیرگی در فضای باز، در رابطه با فضای بسته نیز صادق است. خیرگی در فضای بسته معمولا هنگامی رخ می­‌دهد که لامپ­‌ها و یا منابع نور در معرض دید قرار دارند. برای مثال هنگامی که به جای چراغ­‌های توکار از لامپ­‌های فلورسنت مهتابی استفاده می‌شود، معمولا این عمل منجر به ایجاد خیرگی می‌­شود. همچنین در داخل انبارها و مکان‌­های صنعتی هم استفاده از تجهیزات روشنایی بی‌کیفیت و بدون استفاده از پوشش ضد خیرگی، به ایجاد این پدیده کمک می­‌کند. برای جلوگیری از ایجاد خیرگی در فضای بسته:

1. از لامپ­‌ها و چراغ‌های ضد خیرگی استفاده کنید. این محصولات در بازار ایران و توسط شرکت اکووات با ضمانت 3 ساله ارائه می‌شود.
2. از نصب صحیح چراغ‌ها در محل مناسب مطمئن شوید.
3. از نورهای مخفی و چراغ‌های توکار استفاده کنید.در این چراغ‌ها، منبع اصلی روشنایی از دید پنهان بوده و در عین حال، روشنایی مورد نیاز محیط بدون ایجاد خیرگی ایجاد می­‌شود. این رویکرد برای استفاده در ادارات و دفاتر کار نیز بسیار موثر بوده و موجب افزایش بهره­‌وری کارکنان می­شود. هم‌چنین بدین صورت با استفاده از لامپ­‌های ال‌­ای‌­دی در مصرف برق نیز صرفه‌­جویی بسیاری صورت می­‌گیرد.
4. به خاطر داشته باشید که نور خورشید نیز هنگام تابش مستقیم می‌­تواند موجب ایجاد خیرگی نور شود. این تابش ممکن است از پشت پنجره صورت گرفته باشد اما با این حال تاثیر زیادی بر کاهش خیرگی نخواهد داشت.  بنابراین انتخاب مکان مناسب برای قرارگیری پنجره از نکات مهمی است که طراحان و سازندگان ساختمان باید برای جلوگیری از خیرگی نامطلوب، بدان توجه کنند. در ادامه به بررسی خیرگی براساس مکان قرارگیری پنجره اشاره شده‌ ­است:

• شمالی:

هنگامی که پنجره‌های خانه به سمت شمال قرار گرفته است، بیش­ترین مقدار نور خورشید به صورت غیرمستقیم و بدون ایجاد خیرگی به درون خانه می‌­تابد. بنابراین برای جلوگیری از خیرگی، پنجره‌­های شمالی بهترین گزینه­‌اند.

• شرقی و غربی

پنجره‌­های رو به شرق در هنگام صبح و پنجره­های رو به غرب در هنگام عصر، نور خورشید را به صورت مستقیم دریافت می‌­کنند بنابراین لازم است برای جلوگیری از ایجاد خیرگی، پوشش مناسب بر روی این پنجره­‌ها قرار گیرد.

• جنوبی

پنجره­‌های جنوبی در تابستان نور کمی از خورشید دریافت می­‌کنند زیرا خورشید در ارتفاع بیش­تری قرار دارد. در هنگام زمستان نور دریافتی این پنجره‌ها بیش­تر است.در این فصل از سال، این پنجره‌­ها می‌­توانند با فراهم‌کردن روشنایی بدون خیرگی، در گرم کردن محیط خانه نیز نقش موثری ایفا کنند.

توصیه پایانی

کاهش خیرگی نور در آسایش بصری نقش موثری دارد؛ خصوصاً در مواردی همچون مکان‌های تجاری، موزه‌ها و نمایشگاه‌ها. هرچه فروشگاه شما چشم‌نوازتر باشد، مشتری زمان بیشتری را به نگاه کردن و مقایسه کالای شما می‌گذراند. اگر در دکور فروشگاه یا نمایشگاه یک لامپ نور خیره‌کننده داشته باشد به نحوی که چشمان شخص را آزار دهد افراد بطور ناخودآگاه رویشان را از کالای شما برمی‌گردانند و این بدترین چیزی است که یک فروشنده یا مغازه‌دار انتظار دارد. اگر سیستم نورپردازی منزل و یا محل کسب و کار شما با ایجاد خیرگی، دیدن شما را مختل می­کند با استفاده از قاب­‌های ANTI­-GLARE یا ضدخیرگی فرایند دیدن را آسان‌­تر کنید. برای روشن­‌شدن فضای موردنظر بدون ایجاد مشکل بینایی، این قاب‌­ها را از اکووات بخواهید.

نکته جالب اینکه برای اندازه گیری خیرگی نور یک فاکتور به نام UGR وجود دارد که در صورتی که چراغ مورد استفاده دارای پلاگین دایلوکس باشد می‌توان آن‌ را با شبیه سازی محیط نورپردازی‌ شده اندازه‌گیری نمود. دقت کنید که UGR یک مشخصه از یک چراغ نیست و یک مشخصه از محیط نورپردازی شده است و می‌تواند برای چراغ‌های یکسان در محیط‌های متفاوت عدد متفاوتی باشد.

فاکتور UGR چیست؟ چه زمان به مقدار UGR نیاز داریم و کاربرد آن در کجاست؟

این موارد مهم‌ترین نکات مربوط به خیرگی نور، راه‌های جلوگیری از آن و فاکتور UGR به شمار می‌روند. بهترین راه برای آگاهی از آخرین اخبار، متدها و شیوه‌های روشنایی و نورپردازی، مطالعه مجله اکووات است که اطلاعات مرتبط با روشنایی و نورپردازی شما را به روز نگاه می‌دارد.

امیدواریم این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد.  این مقاله توسط تیم تحریریه اکووات تهیه شده است. اگر از خواندن این مقاله راضی بودید، خواندن آن را به دوستانتان نیز پیشنهاد کنید. همچنین می‌توانید سوالات خودتان را در قسمت کامنت با ما مطرح کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با دفاتر فروشگاهی ما تماس بگیرید.

با اکووات همراه باشید.