نورپردازی خانه با چراغهای الایدی
زمانی که شما اصول اولیه نورپردازی خانه را فرا گرفتید، میتوانید مشکلات نورپردازی خانه خود را برطرف نمایید و همچنین در خانههایی که در آینده خواهید ساخت، نور را از ابتدا در نظر میگیرید و سپس بتوانید از میان محصولات اکووات، محصول موردنظر خود را انتخاب کنید.
در کشور ما با توجه به اینکه از نعمت گاز طبیعی بهرهمند هستیم، ۶۰ تا ۷۰ درصد از انرژی برق هر خانه صرف روشنایی میشود. متاسفانه همین انرژی بصورت ناکارامد تبدیل به نور میگردد و باعث میشود که در خانههایمان گوشههای تاریک و دلگیر زیادی وجود داشته باشد. در این مقاله نکات مربوط به اصول و قواعد نورپردازی خانه را بررسی خواهیم کرد.
شیوههای متفاوت ننورپردازی خانه با لامپهای الایدی (LED) روزبهروز بیشتر میشود. امروزه تعداد محصولات و تنوع گزینههای موجود برای نورپردازی الایدی، بسیار بیشتر از دوره لامپهای رشتهای، لامپهای تخلیه گاز و یا لامپهای کممصرف است.
چرا باید در نورپردازی خانه لامپهای الایدی را جایگزین لامپهای قدیمی کرد؟
علاوه بر اینکه میزان صرفهجویی و ذخیره انرژی لامپهای الایدی بسیار بیشتر از لامپهای رشتهای و CFL است، این لامپها با طول عمر بیشتر و بدون نیاز به جیوه و مواد خطرناک، امکانات بسیار زیاد و چشمنوازی را برای نورپردازی خانه شما فراهم میکنند. ظاهر چراغهای الایدی تنها به شکل چراغهای حبابی و لامپهای رشتهای محدود نمیشود. به واسطه شکل فشرده و کمحجم الایدیها این لامپها به شکل و اندازه دلخواه تبدیل میشوند. این مزیت، گستره نامحدودی از روشهای گوناگون طراحی نورپردازی فضای خانه را فراهم میکند.
هنگام خرید لامپهای رشتهای سنتی، تنها نکاتی که باید پیش از خرید به آنها توجه میشد، شکل لامپ، توان آن بر حسب وات که تعیین کننده میزان روشنایی آن بود و نیز دقت در اندازه سرپیچ برای مطمئنشدن از اتصال درست آن به لامپ بود.
با وارد شدن الایدی به بازار، امکان انتخاب رنگ نور تولیدی لامپ از بین انواع نور طبیعی، مهتابی و آفتابی به وجود آمد. در بازار ایران نورهای الایدی به سه دسته آفتابی یا سفیدگرم (۲۷۰۰ تا ۳۲۰۰ کلوین)، طبیعی یا یخی (۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ کلوین) و مهتابی یا سفیدسرد (۵۷۰۰ تا ۶۵۰۰ کلوین) تقسیمبندی میشوند.
کاربردهای نور
نورپردازی معمولا به دستهبندیهای زیر بخشبندی میشود.
- نورپردازی محیطی یا عمومی
- نورپردازی کاری یا موضعی
- نور متمرکز یا تاکیدی
- نور دکوراتیو و تزیینی
شما میتوانید توضیحات کامل انواع نورپردازی و کاربردهای آن را در اینجا بخوانید.
دو دسته اخیر (نور تاکیدی و دکوراتیو) در قلمرو دکوراسیون داخلی قرار میگیرند. با اینکه این دو دسته میتوانند بسیار تفاوت آفرین باشند در این مقاله به آنها نخواهیم پرداخت. اگر شما یک سازنده هستید، نیاز چندانی به درگیر شدن با ظرافتهای هنری و دکوراتیو نورپردازی ندارید؛ ولیکن از شما انتظار میرود نور عمومی و نور کاری مناسبی را در همه اتاقهای خانه تامین نمایید.
یک منبع نور نمیتواند هم نور عمومی را تامین کند هم نور کاری. به همین دلیل است که هر اتاق به تعدادی چراغ احتیاج دارد. زمانه عوض شده است؛ در ساختمانهای قدیمی با قرار دادن یک لوستر در وسط اتاق نور اتاق کامل میشد ولی امروزه با این کار به نورپردازی قابل قبولی نخواهید رسید.
راههای مختلفی برای تامین نور عمومی محیط وجود دارد. ولی بهترین منابع نوری برای نور عمومی طوری طراحی شدهاند که نور را از سقف بازتاب کنند. توجه داشته باشید که جنس سقف برای بازتابش موثر اهمیت دارد؛ سقف تیره و لک دار برای این کار مناسب نیست. بهترین سقف برای این منظور سقف پنل گچی است که با رنگ سفید پوشانده شده است.
آویزهایی که چندین سانتیمتر پایین تر از سقف قرار میگیرند معمولاً طوری طراحی شدهاند که نور را به هم به سمت پایین و هم به سمت بالا تابش کنند. این روش نور عمومی خوبی برای اتاق تامین میکند. نور عمومی میتواند از طریق LEDهای خطی قرار گرفته در Cove نیز تامین شود. همچنین کتیبهها و طاقچهها برای این کار مناسب هستند.
در زمینه نور کاری، سعی داریم تا حد امکان منبع نور به موضوع مورد نظر نزدیک باشد. نیازی نیست نور کاری خیلی پر نور باشد ولی لازمست که به سطح کار نزدیک باشد.
هر قسمت مربوط به هدفی جداگانه است. هنگام طراحی نورپردازی خانه دانستن اینکه چگونه این بخشها یکدیگر را تکمیل میکنند بسیار مفید خواهد بود. پس از تصمیم برای انتخاب نوع چراغ و نورپردازی که بر اساس کارکرد آن در فضا تعریف شده است، حال نوبت تصمیم درباره دمای رنگ است. نور خانه شما باید طراحی داخلی فضا، لوازم خانه، رنگها و سایر موارد مربوط به دکوراسیون خانه را زیبا جلوه دهد. به طور معمول دمای رنگ بسیار وابسته به سلیقه و انتخاب شخصی است، با این وجود قواعدی وجود دارد تا به کمک آنها بتوان نوری را که بیش از همه فضای داخلی خانه را زیبا نشان دهد، انتخاب کرد.
شاخص نمود رنگ CRI و دمای رنگ
در خصوص رنگ نور دو عدد برای هر لامپ تعریف میشود: اولی CRI یا شاخص نمود رنگ است که عددی بین ۱ تا ۱۰۰ است. اعداد بالاتر نشاندهنده صحت رنگ اجسام در زیر نور لامپ است. نور خورشید و لامپ رشته ای CRI نزدیک به ۱۰۰ دارند. برای استفاده معمول و خانگی CRI در حدود ۸۰ کفایت میکند. عدد دیگر مربوط است به دمای رنگ لامپ که بر حسب کلوین (K) سنجیده میشود. این عدد طیف رنگ لامپ را مشخص میکند. نور خورشید در زمان طلوع و غروب مانند نور لامپ رشتهای است؛ گرم و کمی نارنجی. این نور دمای رنگ در حدود ۲۷۰۰ کلوین دارد و به طرز گیج کنندهای “دمای رنگ کمتر” معادل نور “گرمتر” است! نور خورشید در وسط روز کمی طیف آبی دارد و کمی نزدیکتر به رنگ نور ماه (مهتابی) است. این رنگ از نور دمای حدود ۴۱۰۰ کلوین دارد و به آن نور طبیعی یا نچرال میگوییم و دقت کنید با اینکه عدد دمای رنگ بالاتر رفته ولی حس نور خنکتر (Cool) است. هزاران سال است که انسانها به نور شمع و چراغ روغنی برای نور شب عادت کردهاند. عاقبت اکثر دنیا در حدود ۱۰۰ سال پیش با استفاده از لامپ رشتهای شب را به روز میرساندند. تمام این منابع نور در طیف نور گرم قرار دارند، به همین دلیل است که نور گرم خصوصاً در ساعات پایانی روز و در شب چشم نواز و مطلوبتر است. اما نور گرم جایگزین مناسبی برای نور خورشید نیست و به همین دلیل است که نور روز و نور طبیعی برای کار دفتری و وسط روز مناسب تر است. هیچ قاعده کلی در این خصوص وجود ندارد ولیکن بطور کلی برای منازل و فروشگاههای خردهفروشی سلیقه اکثریت با نور گرم است. لامپهای کم مصرف و LED با گستره دمایی متنوعی موجود هستند و میتوانید دو رنگ را در محل امتحان کنید و سپس تصمیم گیری نمایید. اگر همچنان شک دارید پیشنهاد ما نور ۳۰۰۰ کلوین با CRI حداقل ۸۰ میباشد.
نور عمومی یک اتاق معمولا منبع اصلی روشنایی و به تبع آن، عنصری کلیدی در تعیین حالوهوای اصلی فضای خانه است. در اکثر مواقع برای نورپردازی پذیرایی و اتاق خواب از نور سفید گرم استفاده میشود تا فضایی راحت و دنج ایجاد شود. هرچند بسیاری از مردم نور سفید گرم را ترجیح میدهند اما اتاقهایی مانند آشپزخانههای مدرن که فضا و لوازم آنها رنگهایی روشنتر و باطراوتتر نظیر آبی و خاکستری روشن دارند، میتوانند از نوری سردتر و خنثیتر بهره ببرند.
دمای رنگ لامپهای الایدی معمولا در بازه ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ کلوین قرار دارد. این لامپها با ایجاد نور سفید و گرم، گزینهای مناسب برای زیبا نشان دادن فضاهای خاکی و قهوهای و لوازم چوبی است. نورهایی با دمای رنگ ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ کلوین، سفید خنثی محسوب شده و رنگهای روشن را بهتر از نورهای سفیدگرم نمایش میدهند. اگر بیش از یک چراغ محیطی در فضا قرار داشت، برای مثال نور سقفی و نور مخفی از یک دمای رنگ برای هر دو استفاده کنید تا فضایی هماهنگ و یکدست داشته باشید.
علاوه بر این مطالعات نشان میدهد که نورهایی با رنگ سفید خنثی و سرد بر میزان انرژی افراد تاثیر مثبت گذاشته و بنابراین گزینهای مناسب برای انجام امور اداری و مطالعه در خانه است.
از آنجایی که نور طبیعی یا یخی ، کنتراستی بهتر از سفیدگرم یا آفتابی ایجاد میکند، این نور همچنین گزینهای مناسب برای نور عمومی فضای دستشویی و حمام است. نور سردتر، از صورت ما در دنیای حقیقی ،تصویری واقعیتر به وجود میآورد. برای نور محیطی حمام و دستشویی، از دمای رنگ ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کلوین استفاده کنید.
اگر در داخل حمام وان قرار داشته و دنبال فضایی گرم هم میگردید، به استفاده از نوری اضافه مانند چراغ دیواری با نور سفید گرم در بازه ۲۷۰۰ کلوین فکر کنید تا بدینوسیله خود را از نور اصلی جدا کند.
دیمری شدن و تغییر شدت نور
قابلیت کم و زیادکردن نور از امکانات مهم و لازم در نورپردازی محیطی و کاری است که به ما کمک میکند تا فضای مطلوب خود را ایجاد کرده و یا روشنایی ایدهآل خود در کار را به وجود بیاوریم. علاوه بر این دیمری شدن نور با کم کردن بار الکتریسیته لامپ در مصرف انرژی صرفهجویی میکند.
برخلاف لامپهای رشتهای استاندارد، تمامی لامپهای الایدی از قابلیت دیمری شدن برخوردار نیستند. بنابراین مهم است تا به مشخصات محصول توجه کرده و پیش از استفاده از دیمری بودن آن مطمئن شویم. اگر دنبال یک چراغ الایدی با کیفیت و مناسب با قابلیت دیمری شدن میگردید، از میان محصولات دیمری اکووات انتخاب مناسب خود را بیابید.
اگر میخواهید به جای لامپهای قدیمی از لامپهای الایدی استفاده کنید، آماده باشید تا دیمرهای خود را هم تعویض کنید. بیشتر دیمرهای قدیمی برای لامپهای رشتهای ساخته شده اند اما تکنولوژی استفاده شده برای الایدی ها بسیار متفاوت است. بنابراین نمیتوان از یک دیمر قدیمی برای لامپ الایدی استفاده کرد. استفاده همزمان این دو با هم شبیه اتصال یک تلفن هندلی به خروجی یک تلفن دیجیتال است.
بیشتر تولید کنندگان الایدی لیستی از انواع مدل و سازنده دیمرهایی که بر روی الایدی مربوطه با موفقیت تست شده اند و الایدی با آنها سازگار است، به مشتری ارائه میدهند. اکووات نیز این مورد را برای تمامی مشتریان خود فراهم کرده است. البته چراغهای دیمری اکووات قابلیت سازگازی با انواع دیمرهای قدیمی و یا معمولی را هم دارا هستند.
برای اطمینان از تجربه یک نورپردازی ایدهآل، قویا توصیه میشود تا به مشخصات محصول و توضیحات تولیدکننده توجه کنید. استفاده از دیمر ناسازگار میتواند منجر به چشمک و سوسو زدن چراغ و یا نور دیمری شده نامناسب منجر شود.
در انتها شما با نگاه کردن به مشخصات محصول و کاتالوگ آن باید بتوانید خصوصیات زیر را به منظور نورپردازی خانه و محل کار به وضوح دریابید:
- شار نوری (لومن)
- توان مصرفی (وات)
- لومن بر وات (توان نوری)
- شاخص نمود رنگ (CRI>۹۰)
- رنگ و دمای نور (کلوین، دمای رنگ باید به صورت یک عدد بیان شود (مانند ۲۷۰۰) و ذکر گرمی و سردی نور سفید کافی نیست)
اصول نورپردازی خانه
1- در حال حاضر لامپهای سرپیچ دار و جایگزین هالوژن LED بهترین انتخاب برای محیط خانه هستند
لامپهای دارای نشان استاندارد و برچسب انرژی گرانتر هستند ولی هم نور بهتری دارند و هم عمر بیشتر. اگر پنج سال پیش از من میپرسیدید کدام لامپ بهتر است قطعاً لامپ کم مصرف را به شما معرفی میکردم؛ ولی تکنولوژی LED با رشد خوبی در سالیان اخیر مواجه بوده که نتیجه آن قیمت مناسبتر و کیفیت بیشتر آن است. با توجه به فاکتورهای زیست محیطی و خطرات لامپهای گازی توصیه میکنیم حتماً از لامپهای LED استفاده کنید.
برای مقایسه بازده نوری لامپهای مختلف میتوانید از این اعداد استفاده کنید:
- لامپ رشتهی معمولی: ۱۰ تا ۱۴ لومن بر وات
- لامپ هالوژن رشتهای: ۱۲ تا ۱۷ لومن بر وات
- لامپ کم مصرف: ۴۰ تا ۶۰ لومن بر وات
- لامپ LED کم قیمت: ۶۰ تا ۷۰ لومن بر وات
- لامپ LED کیفیت بالا: ۸۰ تا ۱۱۰ لومن بر وات
2- روشن کردن سقف اتاق بهتر از روشن کردن کف اتاق است
متاسفانه نورپردازی با استفاده از لامپهای سیلندری و هالوژنی به دلیل راحتی اجراء توسط بسیاری از سازندگان انجام میشود؛ ولیکن وقتی در زیر نور این لامپ قرار میگیرید سایههای تیز بر روی صورت شما میافتد و اگر به آنها مستقیم نگاه کنید، چشم را آزرده میکنند.
چراغهای توکار به خوبی زمین را روشن میکنند ولی سقف را تاریک نگه میدارند. این روش نورپردازی برای فروشگاهها، پارکینگها و مشاعات مناسب است و بهرهوری بالاتری دارد ولی برای محیط خانگی چندان دلنشین نیست.
نور عمومی مناسب توسط چراغی ایجاد میشود که عمده نور را به سقف بتاباند و رنگ سقف نیز بهتر است یکدست سفید باشد. بدین صورت سقف خانه از کف روشنتر به نظر میآید و این بطور طبیعی همان حالتی است که در دنیای خارج انتظار داریم؛ یک آسمان آفتابی و روشن حس شاداب و سرزنده در ما ایجاد میکند. در غیر این صورت، زمین روشن و سقف تیره حس ناخوشایند و ناراحت در بیننده القاء میکند.
برخی کارشناسان معتقدند که چراغ توکار میتواند به عنوان نور کاری (Task Lighting) استفاده شود ولی به عقیده ما سقف از سطح کار فاصله فراوانی دارد. به همین دلیل است که شما برای کار به یک آویز یا دیوار کوب یا یک چراغ رومیزی نیازمندید. میزان نوری که به سطح کار یا آبژه میتابد با مجذور فاصله از منبع نور نسبت عکس دارد. یعنی اگر فاصله چراغ را از سطح کار را دو برابر کنید، روشنایی روی کار یک چهارم حالت قبل میگردد. هرچه فاصله بیشتر شود باید منبع نور قویتری به کار برد و به همین دلیل نور کاری در فاصله دور غیر قابل اجرا است.
3- اکثر خانهها نیازمند نور کاری (Task lighting) بیشتری هستند
هر اتاق از خانه حداقل به یک عدد و معمولاً به چند عدد چراغ برای نور کاری نیاز دارد. اگر در هر اتاق چندین منبع نور قرار دهیم معمولا باعث صرفهجویی در مصرف انرژی نیز میشویم. در دفتر کار معمولاً مهمترین چراغ، نور کاری در بالای میز کار است. یک چراغ قابل تنظیم در بالای میز کار مناسب به نظر میرسد؛ شما میتوانید از یک آویز قابل تنظیم استفاده نمایید و آنرا به سطح میز نزدیک کنید. به یاد داشته باشید که هرچه چراغ به سطح میز نزدیکتر باشد به تعداد کمتری لامپ نیاز خواهید داشت.
4- تمام سطح کانتر آشپزخانه نیازمند نور کاری است
چنین نوری با استفاده از زیر کابینتی تامین میشود. زیر کابینتی میتواند در زیر خود کابینت قرار گیرد یا بر روی دیوار زیر کابینت. تا حد ممکن سعی کنید که چراغها در سطح چشم نصب شوند ولی برای چشم خیرگی ایجاد نکند.
5- نورهای کاری حتماً توسط کلید جداگانه برقدار شوند و تا حد امکان از روشن شدن همه چراغها با یک کلید خودداری کنید
همه یا هیچ لامپ در عمل بازده پایینی دارد و نیاز کاربر را برآورده نمیکند. برای صرفهجویی در مصرف انرژی، استقلال مدارهای لامپ اهمیت فراوانی دارد. در مقابل وسوسه قرار دادن همه کلیدهای اتاق در یک نقطه مقاومت کنید! چند کلید در کنار هم میتواند گیجکننده باشد. بهتر است که کلیدها را در چند نقطه از اتاق قرار دهید و دقت نمایید که هر منبع نور کلیدی در نزدیکی خود داشته باشد.
6- چراغ مطالعه را در مکان مناسب قرار دهید
چراغ مطالعه بایستی نزدیک به کتاب یا مجله شما باشد. در حالت کلی، نور مناسب مطالعه از بالای شانه یا دیوار پشت سر شما تابیده میشود. یک آباژور کوچک بر روی یک میز با ارتفاع کم مناسب مطالعه نیست. ارتفاع لامپ برای مطالعه اهمیت فراوانی دارد. در پذیرایی چندین محل برای مطالعه در نظر بگیرید. بهترین مکان برای قرار دادن چراغ مطالعه در اتاق خواب، بالای تخت خواب بر روی دیوار است.
7- اکثر اتاقهای خواب نور عمومی کافی ندارند
در زمان مطالعه در تخت خواب، نیازی به نور عمومی ندارید. ولی وقتی لباس میپوشید یا در حال جمع کردن چمدان هستید، به نور عمومی نسبتاً زیادی نیازمندید. اگر سطح نور عمومی در اتاق کم باشد پیدا کردن وسایل برای شما مشکل میشود.
8- هر دستشویی حداقل به دو دیوار کوب نیاز دارد که در طرفین آینه قرار گرفتهاند
نوری که از بالای آینه تابیده میشود بر روی صورت سایه میاندازد. مجدداً تاکید میکنیم وقتی چراغها در محل مناسب قرار میگیرند به وات کمتری برای لامپها نیاز خواهید داشت.
9- برای آباژورها شِید تیره انتخاب نکنید
بسیاری از افراد لامپها را در زیر پارچههای تیره آباژور مخفی میکنند. با این کار لومن بر وات لامپ را چندین برابر کاهش میدهید. پارچههای ضخیم یا تیره رنگ تا 80 درصد از نور را جذب میکنند و نتیجه مطلوبی از جهت میزان روشنایی ندارند. اگر از جهت زیبایی از چنین چراغی استفاده میکنید اشکال خاصی ندارد ولی از لحاظ بازده نوری مقدار زیادی تلفات خواهید داشت.
10- زیر زمین، انباری، پارکینگ و سایر نقاط کم تردد را نیز در نظر بگیرید
شاید روزی چند دقیقه را در پارکینگ بگذرانید یا هفتهای یک بار سری به انباری بزنید ولی این موضوع نباید باعث شود که به روشنایی این محلها بیتوجهی کنید.
در حالت کلی بهترین نور برای روشنایی خانه و محل کار که سازگار با بدن و چشم انسان باشد و آسیبی به ما نزند، نور غیرمستقیم خورشید است. امروزه معماران سعی در استفاده هرچه بیشتر از نور طبیعی در ساختمان دارند. اما نور خورشید در عمل به سختی بهرهبرداری میشود چرا که شدت آن در ساعات مختلف متفاوت بوده و ممکن است در لحظه نیاز موجود نباشد. اصولا قصد بشر از اختراع لامپ، افزودن به ساعات روز و بالا بردن کارایی انسان در طول روز بوده است. بهترین منبع نور پس از خورشید، تکنولوژی LED است؛ خصوصاً در دهه اخیر با رشد و پیشرفت گسترده محصولات روشنایی LED شاهد سازگاری هرچه بیشتر این محصولات با بدن و سیستم بینایی انسان هستیم.
مضرترین نور چیست و از چه نوع نوری باید اجتناب کنیم؟
تحقیقاتی در سال ۲۰۱۱ در امریکا نشان داد که آمار بیماریهای چشمی طی چند سال گذشته، به دلیل استفاده گسترده مردم از لامپ و چراغ های فلورسنت ، ۱۲ درصد افزایش یافته است. تمایل مردم به نورهای شدید مهتابی با دمای رنگ بالا (نورهای سرد) و استفاده از ادوات روشنایی قدیمی که اشعه ماوراء بنفش (UV) تولید میکنند، باعث این افزایش شده است. در کنار این موضوعات، استفاده بی امان از موبایل، لپتاپ و تبلت باعث میشود تا چشم تحت تابش میزان قابل توجهی نور حاوی امواج نوری آبی رنگ قرار بگیرد که این نیز مضرات خاص خودش را دارد. موضوع دیگر قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید بدون استفاده از کرم ضد آفتاب و عینک آفتابی است که باعث بروز بیماری های پوستی و چشمی میشود. چیزی که در همه این منابع نوری مشترک است وجود نورهای با طول موج کوتاه در آنها است.
بهطور خلاصه شما با استفاده از محصولات روشنایی LED در منزل و محل کار، کیفیت رنگ، زیبایی و انعطافپذیری بالا خواهید داشت و از آلودگیهای جیوه، مضرات نور ماوراء بنفش و خستگی چشم در اثر تابش پرتوهای پر انرژی در امان خواهید بود.
این موارد مهمترین نکات مربوط به اصول نورپردازی خانه به شمار میروند. بهترین راه برای آگاهی از آخرین اخبار، متدها و شیوههای روشنایی و نورپردازی، مطالعه مجله اکووات است که اطلاعات مرتبط با روشنایی و نورپردازی شما را به روز نگاه میدارد.
امیدواریم این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد. این مقاله توسط تیم تحریریه اکووات تهیه شده است. اگر از خواندن این مقاله راضی بودید، خواندن آن را به دوستانتان نیز پیشنهاد کنید. همچنین میتوانید سوالات خودتان را در قسمت کامنت با ما مطرح کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با دفاتر فروشگاهی ما تماس بگیرید.
با اکووات همراه باشید.
دیدگاهتان را بنویسید