مهم‌ترین نکات درباره نورپردازی خانه به روش صحیح

نورپردازی خانه فقط روشن کردن فضا نیست؛ نوری که در خانه جریان دارد می‌تواند حال‌وهوای شما را تغییر دهد، زیبایی دکوراسیون را چند برابر کند و حتی شخصیت خانه‌تان را تعریف کند. تصور کنید وارد فضایی می‌شوید که همه چیز در جای درست قرار گرفته اما نور مناسب وجود ندارد؛ تمام جزئیات شیک و دکور جذاب، بی‌روح و خاموش به نظر می‌رسند. حالا کافی است نورپردازی اصولی وارد ماجرا شود… خانه‌ای ساده، به محیطی گرم، دلنشین و مدرن تبدیل خواهد شد. در ادامه این مطلب مهم‌ترین نکات مربوط به نورپردازی اصولی و حرفه‌ای یک خانه را مطالعه کنید.

اگر شما یک معمار و یا سازنده هستید از شما انتظار می‌رود انواع نورپردازی را در همه فضاهای خانه تامین نمایید. یک منبع نور نمی‌تواند هم نور عمومی را تامین کند هم نور موضعی. به همین دلیل است که هر اتاق به تعدادی چراغ با کاربری صحیح نیاز دارد. در ساختمان‌های قدیمی با قرار دادن یک لوستر در وسط اتاق نور اتاق کامل می‌شد ولی امروزه با این کار به نورپردازی قابل قبولی نخواهید رسید. نورپردازی معمولا به دسته‌‌بندی‌های زیر بخش‌­بندی می­شود.

• نورپردازی محیطی یا عمومی

  نورپردازی عمومی همان نوری است که کل فضا را روشن می‌کند و نقش اصلی در ایجاد روشنایی یکنواخت دارد. این نوع نورپردازی بیشتر از طریق چراغ‌های سقفی، لوسترها یا پنل‌های توکار تأمین می‌شود. هدف اصلی آن ایجاد دید مناسب برای انجام فعالیت‌های روزمره مثل مطالعه، آشپزی یا جمع‌های خانوادگی است. اگرچه ساده به نظر می‌رسد، اما انتخاب درست شدت و رنگ نور می‌تواند حال‌وهوای خانه را کاملاً تغییر دهد.

• نورپردازی کاری یا موضعی

  نورپردازی موضعی یا کاری، نوری است که دقیقاً برای انجام یک فعالیت مشخص طراحی می‌شود. مثال‌های رایج آن شامل چراغ مطالعه کنار مبل، چراغ بالای میز کار یا روشنایی زیر کابینت آشپزخانه است. هدف این نوع نور، فراهم کردن نور کافی و متمرکز برای انجام کارهایی است که به دقت و تمرکز نیاز دارند، بدون اینکه کل فضا را روشن کند. ترکیب صحیح نورپردازی موضعی با نور عمومی و تأکیدی، تعادل نوری خانه را حفظ می‌کند و تجربه‌ای راحت و دلنشین برای ساکنان ایجاد می‌کند.

• نور متمرکز یا تاکیدی

  گاهی اوقات لازم است بخشی از دکوراسیون یا یک المان خاص در خانه بیشتر به چشم بیاید؛ مثل یک تابلو هنری، کتابخانه یا حتی گیاهان آپارتمانی. در اینجا نورپردازی تأکیدی وارد عمل می‌شود. این نوع نور، با شدت و زاویه‌ای متفاوت، توجه چشم را به نقطه‌ای خاص جلب می‌کند و به فضا عمق و جذابیت بیشتری می‌بخشد. استفاده هوشمندانه از نورپردازی تأکیدی، می‌تواند خانه را به یک گالری هنری کوچک تبدیل کند.

• نور دکوراتیو و تزیینی

  نورپردازی دکوراتیو بیشتر از اینکه برای روشنایی باشد، جنبه زیبایی و تزئینی دارد. چراغ‌های دیواری خاص، آباژورها، ریسه‌های نوری یا لوسترهای طراحی‌شده، همه نمونه‌هایی از این نوع نورپردازی هستند. این نورها معمولاً حس و حال فضا را تغییر می‌دهند و به طراحی داخلی شخصیت می‌بخشند. به بیان ساده، نورپردازی دکوراتیو همان جواهری است که ظاهر خانه را کامل می‌کند و به آن هویت می‌دهد.

هر قسمت مربوط به هدفی جداگانه است. هنگام طراحی نورپردازی خانه‌ دانستن اینکه چگونه این بخش‌ها یکدیگر را تکمیل می­‌کنند بسیار مفید خواهد بود. پس از تصمیم برای انتخاب نوع چراغ و نورپردازی که بر اساس کارکرد آن در فضا تعریف شده است، حال نوبت تصمیم درباره دمای رنگ است. نور خانه شما باید طراحی داخلی فضا، لوازم خانه، رنگ‌ها و سایر موارد مربوط به دکوراسیون خانه را زیبا جلوه دهد. به طور معمول دمای رنگ بسیار وابسته به سلیقه و انتخاب شخصی است، با این وجود قواعدی وجود دارد تا به کمک آن‌ها بتوان نوری را که بیش از همه فضای داخلی خانه را زیبا نشان دهد، انتخاب کرد.

هر اتاق از خانه شما نیاز متفاوتی دارد. احتمالاً شنیده‌اید که نور خورشید به ما انرژی می‌دهد، اما می‌دانستید که نور لامپ‌ها نیز همین کار را با بدن ما می‌کند؟ اهمیت نورپردازی به‌قدری است که یک اشتباه در نورپردازی می‌تواند فضای خانه را به‌کلی تاریک و دلمرده کند. لامپ‌هایی که نور آبی بیشتری دارند منجر به تولید هورمون سراتونین می‌شوند و منجر به تمرکز، بیداری و هشیاری می‌شوند. لامپ‌هایی که نور آبی تولید نمی‌کنند، به مغز اجازه تولید هورمون ملاتونین می‌دهند و باعث آرامش و خواب‌آلودگی شده و ما را آماده رفتن به تخت خواب می‌نمایند.
لامپ‌هایی که کلوین پایین‌تر دارند نورهای گرم (مانند آتش) تولید می‌نمایند، لامپ‌های با کلوین متوسط نور طبیعی تولید می‌نمایند و کلوین بالاتر نور سرد یا نور روز را به‌دست می‌دهند.
یک غلط رایج اینجاست که نور لامپ را با وات آن می‌سنجند در حالیکه وات معیار سنجش مصرف انرژی لامپ می‌باشد و لومن معیار صحیح سنجش نور لامپ می‌باشد. در این مطلب نحوه‌ی صحیح نورپردازی LED برای اتاق‌های خانه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

1. نورپردازی اتاق پذیرایی

وقتی با اعضای خانواده و مهمانان مشغول خوردن یک غذای خوب هستیم روشنایی بیش از حد و زننده مطلوب نیست، همچنین نور خیلی کم باعث خواب‌آلودگی می‌شود. بسته به اینکه شبانگاه در حال صرف شام هستیم یا یک بعد از ظهر در حال خوردن میان وعده، یک آویز دیمرپذیر کمک می‌کند که سطح روشنایی را در کل روز کنترل نماییم. همچنین انتخاب لامپ‌های شفاف برای لوستر، درخشش و زیبایی آن را دو چندان می‌نماید.

میزان نور مناسب: ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ لومن
دمای رنگ مناسب: ۲۲۰۰ تا ۳۰۰۰ کلوین

3. نورپردازی آشپزخانه

از آنجا که آشپزخانه محلی است که اکثر خانواده‌ها زمان زیادی را در آن می‌گذرانند، طراحی مناسب آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است خصوصاً از جهت نورپردازی. ما نظر طراحان برجسته را در خصوص نور آشپزخانه جویا شدیم و توصیه‌های آن‌ها در بایدها و نبایدهای نورپردازی و روشنایی آشپزخانه را برای شما آورده‌ایم.

آشپزخانه در اساس یک محل کار است. نور صبحگاهی آشپزخانه بایستی سفیدتر و سردتر باشد تا حس بیداری و شروع روز را در حین آماده کردن و خوردن صبحانه القاء نماید. همچنین اگر یک کانتر یا میز در آشپزخانه دارید، یک آویز دیمرپذیر با نور گرم محیط را برای شام شبانه مطلوب‌تر می‌نماید. همچنین استفاده از چراغ‌های توکار و چراغ‌های زیر کابینتی، انجام امور آشپزخانه را آسان‌تر می‌نماید.

میزان نور مناسب: ۴۰۰۰ تا ۸۰۰۰ لومن
دمای رنگ مناسب: ۲۷۰۰ تا ۵۰۰۰ کلوین

ترکیب نور در ارتفاع‌های مختلف، کلید ایجاد فضایی زیبا و کاربردی است. نور عمومی باید راهروها، صفحه کابینت‌ها، سینک و اجاق را پوشش دهد، نور موضعی چراغ‌های زیرکابینتی یا چراغ‌های توکار کارهای روزمره را آسان می‌کند و آویزها می‌توانند به‌عنوان نقطه تمرکز و جنبه دکوراتیو عمل کنند.

4. نورپردازی اتاق نشیمن

اتاق‌نشین یا هال خصوصی یکی از پرکاربردترین فضاهای خانه است، جایی که اعضای خانواده و مهمانان دور هم جمع می‌شوند، گفتگو می‌کنند یا به تماشای تلویزیون می‌پردازند. بنابراین ریلکس بودن و راحتی این فضا اهمیت زیادی دارد.

برای نورپردازی این اتاق، استفاده از منابع مختلف نوری ضروری است تا نیازهای متفاوت فضا پاسخ داده شود. بهتر است از نورهای سرد و یخی پرهیز شود، زیرا نور آبی می‌تواند سطح انرژی را افزایش دهد و حس آرامش را کاهش دهد. لامپ‌های جهت‌دار و قابل تنظیم گزینه‌ای عالی برای برجسته کردن آثار هنری یا عکس‌های خانوادگی هستند و انعکاس مزاحم روی تلویزیون ایجاد نمی‌کنند.

میزان نور مناسب: ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ لومن
دمای رنگ مناسب: ۲۲۰۰ تا ۳۰۰۰ کلوین

امروزه در طراحی‌های مدرن، چراغ خطی محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند و معماران از آن‌ها برای ایجاد نورپردازی داخلی یکپارچه و جلوه‌ای چشم‌نواز در فضا استفاده می‌کنند.

هر لامپ با دو عدد مهم مشخص می‌شود: یکی CRI یا شاخص نمود رنگ و دیگری دمای رنگ بر حسب کلوین. CRI عددی بین ۱ تا ۱۰۰ است که نشان می‌دهد رنگ اجسام زیر نور لامپ چقدر طبیعی و واقعی به نظر می‌رسد. نور خورشید و لامپ رشته‌ای CRI نزدیک به ۱۰۰ دارند و برای استفاده خانگی، عدد حدود ۸۰ کافی است.

دمای رنگ نور مشخص می‌کند نور چه حس و حال و رنگی دارد. نور خورشید در طلوع و غروب شبیه نور لامپ رشته‌ای، گرم و نارنجی است (حدود ۲۷۰۰ کلوین). نور وسط روز کمی آبی و سردتر است (حدود ۴۱۰۰ کلوین) و به آن نور طبیعی یا نچرال می‌گویند. توجه کنید که هرچه عدد دمای رنگ بالاتر باشد، حس نور خنک‌تر خواهد بود، حتی اگر به اشتباه فکر شود عدد بیشتر یعنی نور گرم‌تر.

نورهای گرم به‌ویژه در ساعات پایانی روز و شب حس مطلوب و آرامش‌بخشی ایجاد می‌کنند، اما جایگزین نور طبیعی روز برای کار و فعالیت‌های روزانه نیستند. برای منازل و فروشگاه‌ها، ترکیب سلیقه مردم معمولاً به نور گرم تمایل دارد. لامپ‌های LED با دمای رنگ متنوع در بازار موجود هستند و می‌توانید دو گزینه را امتحان کنید و سپس بهترین انتخاب را داشته باشید. پیشنهاد استاندارد برای اغلب خانه‌ها نور ۳۰۰۰ کلوین با CRI حداقل ۸۰ است.

قابلیت کم و زیاد کردن نور، یکی از امکانات مهم در نورپردازی محیطی و کاری است که هم به ایجاد فضای مطلوب و هم به صرفه‌جویی در انرژی کمک می‌کند. برخلاف لامپ‌های رشته‌ای، همه لامپ‌های LED دیمری نیستند، بنابراین پیش از خرید باید به مشخصات محصول و سازگاری آن با دیمر توجه کرد. اگر قصد جایگزینی لامپ قدیمی با LED دارید، دیمرهای قدیمی معمولاً مناسب نیستند و استفاده همزمان آن‌ها می‌تواند باعث چشمک زدن یا نور نامناسب شود. بسیاری از تولیدکنندگان، از جمله اکووات، لیست دیمرهای سازگار را ارائه می‌دهند و چراغ‌های دیمری اکووات حتی با دیمرهای معمولی نیز سازگار هستند. رعایت این نکات، تجربه‌ای ایده‌آل از نورپردازی را تضمین می‌کند.

• اکثر خانه‌ها نیازمند نور کاری (Task lighting) بیشتری هستند

هر اتاق خانه حداقل به یک چراغ برای نورپردازی موضعی نیاز دارد و معمولاً چندین منبع نور برای عملکرد بهتر فضا توصیه می‌شود. داشتن چند چراغ در یک اتاق نه‌تنها روشنایی کافی ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند به صرفه‌جویی در مصرف انرژی نیز کمک کند.

در دفتر کار، مهم‌ترین چراغ، روشنایی موضعی بالای میز است. یک چراغ قابل تنظیم یا آویز قابل تغییر ارتفاع، بهترین گزینه است؛ با نزدیک‌تر کردن چراغ به سطح میز، می‌توان با تعداد کمتری لامپ نور کافی تأمین کرد.

در آشپزخانه نیز تمام سطوح کانتر نیازمند نور موضعی هستند. این نور معمولاً با چراغ‌های زیرکابینتی تأمین می‌شود، که می‌توانند زیر کابینت یا روی دیوار نصب شوند. توصیه می‌شود چراغ‌ها تا حد امکان در سطح چشم قرار گیرند، اما از ایجاد خیرگی جلوگیری شود.

همچنین نورهای موضعی بهتر است توسط کلیدهای جداگانه کنترل شوند تا لازم نباشد همه چراغ‌ها با یک کلید روشن شوند. استقلال مدارهای روشنایی، علاوه بر راحتی بیشتر، نقش مهمی در صرفه‌جویی انرژی دارد.

• چراغ مطالعه را در مکان مناسب قرار دهید.

چراغ مطالعه بایستی نزدیک به کتاب یا مجله شما باشد. در حالت کلی، نور مناسب مطالعه از بالای شانه یا دیوار پشت سر شما تابیده می‌شود. یک آباژور کوچک بر روی یک میز با ارتفاع کم مناسب مطالعه نیست. ارتفاع لامپ برای مطالعه اهمیت فراوانی دارد. در پذیرایی چندین محل برای مطالعه در نظر بگیرید. بهترین مکان برای قرار دادن چراغ مطالعه در اتاق خواب، بالای تخت خواب بر روی دیوار است.

• هر دستشویی به دو دیوار کوب نیاز دارد که در طرفین آینه قرار گرفته‌اند

نوری که از بالای آینه تابیده می‌شود بر روی صورت سایه می‌اندازد. مجدداً تاکید می‌کنیم وقتی چراغ‌ها در محل مناسب قرار می‌گیرند به وات کمتری برای لامپ‌ها نیاز خواهید داشت.

• برای آباژورها شِید تیره انتخاب نکنید

بسیاری از افراد لامپ‌ها را در زیر پارچه‌های تیره آباژور مخفی می‌کنند. با این کار لومن بر وات لامپ را چندین برابر کاهش می‌دهید. پارچه‌های ضخیم یا تیره رنگ تا 80 درصد از نور را جذب می‌کنند و نتیجه مطلوبی از جهت میزان روشنایی ندارند. اگر از جهت زیبایی از چنین چراغی استفاده می‌کنید اشکال خاصی ندارد ولی از لحاظ بازده نوری مقدار زیادی تلفات خواهید داشت.

• زیر زمین، انباری، پارکینگ و سایر نقاط کم تردد را نیز در نظر بگیرید

شاید روزی چند دقیقه را در پارکینگ بگذرانید یا هفته‌ای یک بار سری به انباری بزنید ولی این موضوع نباید باعث شود که به روشنایی این محل‌ها بی‌توجهی کنید.

در حالت کلی بهترین نور برای روشنایی خانه و محل کار که سازگار با بدن و چشم انسان باشد و آسیبی به ما نزند، نور غیرمستقیم خورشید است. امروزه معماران سعی در استفاده هرچه بیشتر از نور طبیعی در ساختمان دارند. اما نور خورشید در عمل به سختی بهره‌برداری می‌شود چرا که شدت آن در ساعات مختلف متفاوت بوده و ممکن است در لحظه نیاز موجود نباشد. اصولا قصد بشر از اختراع لامپ، افزودن به ساعات روز و بالا بردن کارایی انسان در طول روز بوده است. بهترین منبع نور پس از خورشید، تکنولوژی LED است؛ خصوصاً در دهه اخیر با رشد و پیشرفت گسترده محصولات روشنایی LED شاهد سازگاری هرچه بیشتر این محصولات با بدن و سیستم بینایی انسان هستیم.

این موارد مهم‌ترین نکات مربوط به اصول نورپردازی خانه‌ به شمار می‌روند. بهترین راه برای آگاهی از آخرین اخبار، متدها و شیوه‌های روشنایی و نورپردازی، مطالعه مجله اکووات است که اطلاعات مرتبط با روشنایی و نورپردازی شما را به روز نگاه می‌دارد.

امیدواریم این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد.  این مقاله توسط تیم تحریریه اکووات تهیه شده است. اگر از خواندن این مقاله راضی بودید، خواندن آن را به دوستانتان نیز پیشنهاد کنید. همچنین می‌توانید سوالات خودتان را در قسمت کامنت با ما مطرح کنید